In 2024 brachten we de volgende adviezen uit:
Goed gefundeerd
Steeds meer eigenaren worden geconfronteerd met schade aan de fundering van hun woning of gebouw. Ongeveer 425.000 gebouwen hebben al verzakkingsschade of krijgen daar mee te maken tussen nu en 2035. De maatschappelijke, sociale en financiële impact van het toenemend aantal schadegevallen is groot. Hoewel de funderingsproblematiek in Nederland al ruim twintig jaar speelt, is een doeltreffende aanpak tot nu toe uitgebleven. In onze analyse stuitten we op vier knelpunten die er aan bijdragen dat funderingsproblematiek tot op heden niet wordt aangepakt. Er lijkt sprake van een impasse, waarbij eigenaren, marktpartijen en overheden het probleem tot recent niet onder ogen konden of wilden zien. Wij doen in het advies aanbevelingen voor een nationale aanpak, waarin we de principes doeltreffendheid, uitvoerbaarheid, rechtvaardigheid en doelmatigheid centraal stellen.
Ruimtelijke ordening in een veranderend klimaat
We zijn er in Nederland aan gewend geraakt dat de watersector vrijwel altijd de condities wist te scheppen om overal in het land te kunnen wonen en werken. Maar de komende decennia zijn vanwege de voortschrijdende klimaatverandering ingrijpende maatregelen nodig om Nederland waterveilig te houden en voor wateroverlast te behoeden, en om de beschikbaarheid van voldoende zoet water te waarborgen. Er is ruimte nodig voor dijkversterking, rivierverruiming en waterberging. Daarnaast zal de manier waarop we de ruimte gebruiken moeten veranderen. De raad wijst in dit advies op grenzen aan wat de watersector op lange termijn kan doen. Daarnaast wil de raad er met dit advies aan bijdragen dat de ruimtelijke gevolgen van klimaatverandering goed geïntegreerd worden in de ruimtelijke plannen van het Rijk en de andere overheden.
Met recht balanceren
Steeds vaker springen rechtszaken in het oog over wat wel en niet mag in de leefomgeving. Die rechtszaken worden aangespannen door belangenorganisaties, burgers, bedrijven en overheden. Deze partijen wenden zich in zo’n geval tot de rechter om een betere handhaving af te dwingen van de regels ter bescherming van natuur en milieu. Ook als de overheid omgevingsvergunningen niet tijdig actualiseert, is dit vaak aanleiding voor een gang naar de rechter. In delen van de samenleving – en ook in delen van het parlement – bestaat het beeld dat de overheid zoveel regels van de rechter krijgt opgelegd, dat ze niet meer zelf kan beslissen wat goed is voor Nederland. Het leefomgevingsrecht en de rol van de rechter daarbij, worden dan vooral gezien als een obstakel: het zorgt voor overheidsbeleid dat het woongenot van burgers belemmert en het verdienvermogen van bedrijven inperkt. In dit advies zijn we nagegaan hoe ‘juridisering’ rond de leefomgeving moet worden begrepen, welke aspecten ervan een probleem vormen en wat er nodig is om de problematische kanten van juridisering aan te pakken.
Waardevol regeren
De laatste jaren stellen Rijk, provincies en gemeenten vaak dat hun beleid gericht is op het bereiken van ‘brede welvaart’. Met ‘brede welvaart’ wordt uitdrukking gegeven aan de gedachte dat welvaart uit meer bestaat dan geld, materiële goederen en diensten. Het gaat ook om factoren als gezondheid, veiligheid, de kwaliteit van de woon- en leefomgeving of de kwaliteit van het onderwijs. Wij constateren in het advies dat verschillende factoren die bijdragen aan brede welvaart er niet goed voor staan, zoals de natuur en het oplopende woningtekort. Op dit moment is er in het beleid van de overheid te weinig systematische aandacht voor al deze factoren. Bovendien gaat onvoldoende aandacht uit naar de verdeling van brede welvaart tussen groepen burgers, tussen huidige en toekomstige generaties en tussen het eigen land en andere landen. In Waardevol regeren heeft de Rli gekeken naar de vraag hoe de rijksoverheid ervoor kan zorgen dat in besluitvorming wordt gestuurd op het behouden en verhogen van de ‘brede welvaart’. Door anders te werk te gaan, kan de politiek beter onderbouwde afwegingen maken en betere besluiten nemen.
Overige activiteiten
Naast de uitgebrachte adviezen, organiseerde de Rli in juni de conferentie ‘Nederland voor toekomstige generaties’. Er waren inspirerende lezingen, panels en video’s. Meer dan 200 deelnemers gingen met elkaar in gesprek over ruimtelijke, economische en sociale keuzes die Nederland met het oog op de toekomst nú moet maken.
Daarnaast leverde de Rli in juli, samen met de Raad voor de Volksgezondheid en Samenleving en de Nederlandse Sportraad, het briefadvies Zorg voor gezond bewegen, om aandacht te vragen voor de toenemende druk op de gezondheid en het welzijn van Nederlanders. In de brief doen de raden twee aanbevelingen aan het kabinet, gericht op voorwaarden om gezonder te kunnen leven door te ontmoeten, te sporten en te bewegen.
Op 1 augustus 2024 eindigde de derde zittingsperiode van de raad en kreeg de raad een nieuwe samenstelling en een nieuwe voorzitter. De raad-in-oude-samenstelling heeft deze raadsperiode afgesloten met een zelfevaluatie. De raad-in-nieuwe-samenstelling heeft vier voorstellen geformuleerd om de taakuitvoering de komende raadsperiode verder te verbeteren.