Van wegbeheer naar netwerkbeheer

In het advies heeft de Raad verschillende modellen voor de organisatie van het wegbeheer in ons land onder de loep genomen. De Raad concludeert dat er een Nationale Wegen Autoriteit moet komen die het hoofdnet van rijkswegen, belangrijkste provinciale wegen en gemeentelijke aan- en afvoerwegen gaat aansturen. Dit is nodig omdat rijk, provincies en gemeenten weliswaar steeds meer samenwerken, maar deze samenwerking onvoldoende verplichtend is om de steeds urgenter wordende verkeersproblemen effectief aan te pakken.

Samenvatting

Doorstroming centraal

Nederland stevent af op een onaanvaardbare verslechtering van de doorstroming op het wegennet.
Nederland slibt dicht.
Er zijn twee oplossingsrichtingen om op relatief korte termijn (1-8 jaar) de doorstroming op het netwerk op peil te brengen en te houden:

  • stel een urgentie-investeringsprogramma op dat gericht is op het robuust maken van het bestaande netwerk met een in omvang beperkte, selectieve capaciteitsvergroting;
  • intensiveer en professionaliseer (pro)actief verkeersmanagement om de groeiende verkeersstromen in goede banen te leiden.

Beide oplossingsrichtingen dienen geconcentreerd te worden op die delen van het wegennetwerk waar de problemen zich voordoen: de rijkswegen, de belangrijkste provinciale wegen en de gemeentelijke aan- en afvoerwegen. Op dit hoofdnetwerk, dat een lengte heeft van zo’n 10.000 km, wordt ruim 60% van alle voertuigkilometers afgelegd en treedt 90% van de voertuigverliesuren op. Dit netwerk dient centraal dat wil zeggen als één geheel te worden aangestuurd. In andere netwerksectoren zoals telecom, gas en elektriciteit is zo’n centrale aansturing heel normaal. Rijk, provincies en gemeenten werken weliswaar steeds meer samen, maar de samenwerking tussen de diverse wegbeheerders is onvoldoende effectief om de doorstroming op het hoofdnet op peil te houden.

Creëer één beheerder voor het hoofdnet van belangrijke wegen

De Raad adviseert om één beheersbedrijf in overheidshanden op te richten dat alle rijkswegen, de belangrijkste provinciale wegen en de stedelijke aan- en afvoerwegen gaat beheren. Deze Nationale Wegenautoriteit wordt verantwoordelijk voor de uitvoering van drie taken: verkeersmanagement, beheer, onderhoud en aanleg en strategische capaciteitsplanning.

Richt Regionale Wegen Autoriteiten op als tussenstap

Als tussenstap op weg naar één Nationale Wegenautoriteit adviseert de Raad om zo spoedig mogelijk te starten met de oprichting van Regionale Wegen Autoriteiten die regionaal het verkeersmanagement voor hun rekening gaan nemen. Daartoe gaan Rijkswaterstaat, provincies en gemeenten gebiedsgericht samenwerken in organisaties die op de leest van de Wet Gemeenschappelijke Regelingen zijn geschoeid. Deze RWA’s zijn een logische vervolgstap op de eerder door deze partijen uitgevoerde netwerkanalyses voor de elf stedelijke netwerken. Gezien de nauwe samenhang tussen beheer, onderhoud en verkeersmanagement, is het wenselijk dat aan deze regionale organisaties op termijn ook het beheer en onderhoud van de tot hun netwerk behorende wegen wordt overgedragen. Bij de start is dit niet strikt noodzakelijk, mits er verplichtende afspraken over de wijze van samenwerking worden gemaakt. Alle inspanning dient er op gericht te worden om zo snel mogelijk effectief verkeersmanagement te gaan verzorgen voor de grootstedelijke knooppunten van ons land. De eveneens snel op te richten Nationale Wegen Autoriteit kan dan voorlopig als een paraplu boven de regionale autoriteiten fungeren en deze faciliteren en aansturen. Op deze manier kunnen snel resultaten worden geboekt zonder dat tijdrovende structuurdiscussies nodig zijn.

Voeg na invoering van de kilometerbeprijzing de RWA’s samen tot één NWA

Invoering van de kilometerbeprijzing maakt een directe financiering van de wegenautoriteit uit het gebruik van de wegen mogelijk. Dat lijkt het geschikte moment om de regionale autoriteiten via fusies om te vormen tot regionale divisies van de Nationale Wegenautoriteit, die dan verder als holdingmaatschappij voor deze divisies kan opereren.

Reacties

De Minister van Verkeer en Waterstaat bereidt een reactie voor.

Provincies en gemeenten onderschrijven de analyse van de Raad op hoofdlijnen. Zij deinzen echter terug voor structuurveranderingen die gepaard gaan met het opgeven van bevoegdheden, zelfs als het alleen uitvoerende bevoegdheden betreft. Zij geven de voorkeur aan een versterking van de samenwerking tussen rijk, provincies en gemeenten.

In de media is op beperkte schaal aandacht besteed aan het advies.