Rijksinvesteringen te weinig op lange termijn gericht
Er is te weinig aandacht voor de nationale prioriteiten die op termijn urgent worden. Met een groot deel van de rijksinvesteringen worden (via het Fonds Economische Structuurversterking - FES) in de praktijk hoofdzakelijk bestaande knelpunten opgelost.
Het merendeel van de FES-middelen wordt nu verdeeld over diverse infrastructurele projecten die ‘bottom up’ worden aangereikt. De besteding van FES-middelen wordt te weinig programmatisch aangestuurd op basis van een langetermijnvisie.
Bovendien kent de verplichte maatschappelijke kosten-batenanalyse een aantal vooringenomenheden waardoor bij de (rendements)beoordeling van rijksinvesteringen langetermijninvesteringen per definitie slechter scoren dan knelpuntoplossende investeringen.
Bereid investeringen beter voor
De VROM-raad en de Raad voor Verkeer en Waterstaat bevelen de rijksoverheid aan om verder vooruit te kijken aan de hand van toekomstverkenningen en ‑scenario’s van de planbureaus. Dit betekent nièt dat nu al van alles moet worden vastgelegd in (blauwdruk)plannen; evenmin dat financiële reserveringen voor een langere periode in beton moeten worden gegoten.
Ver vooruitkijken betekent: strategisch plannen en omgaan met onzekerheden. Maak de onzekerheden hanteerbaar door tijdig onderzoek, kennisontwikkeling, conceptvorming, maatschappelijk debat en een goede voorbereiding (met alternatieve maatregelpakketten). Maak daarbij sneller en meer gebruik van planologische reserveringen en organiseer de financiële reservering beter. Bereid plannen voor waarmee van de nood een deugd wordt gemaakt.
Aanbevelingen
In het advies zijn aanbevelingen uitgewerkt voor een betere besluitvorming over de daadwerkelijke fysieke investeringen op het punt van agendering, planning, financiering tot en met monitoring en evaluatie.
Daarbij springen er twee in het oog:
- De gevolgen van investeringen op de lange termijn moeten beter worden meegenomen in de beoordelingssystematiek.
- Het is noodzakelijk een fonds te hebben voor strategische investeringen.
De VROM-raad adviseert hiervoor het Fonds Economische Structuurversterking (FES) om te vormen tot ècht fonds met een vast uitgavenritme en de bestedingen te koppelen aan een strategische investeringsagenda die z’n basis vindt in de grote beleidsnota’s (als de Nota Ruimte).