'Gateway Holland': één nationale strategie voor de Nederlandse havens

Het Rijk moet het voortouw nemen in het opstellen van een Nationale HavenStrategie voor de Nederlandse zeehavens met als kern één ‘Gateway Holland’ in plaats van een verzameling grote en kleine havens. ‘Gateway Holland’ zal bestaan uit een samenhangend netwerk van zeehavens met gezamenlijke achterlandverbindingen en achterlandterminals. Het hart van ‘Gateway Holland’ is een strategische alliantie, zo niet een fusie van de Rotterdamse en Amsterdamse havenbeheerders.
De Nationale HavenStrategie zal tot scherpere keuzes leiden. De bijdrage aan de nationale welvaart wordt leidend in besluiten over omvangrijke rijksinvesteringen in de toegang tot de zeehavens en de achterlandverbindingen.

Dat is het advies dat de Raad voor Verkeer en Waterstaat aan minister Eurlings van Verkeer en Waterstaat heeft aangeboden. De Raad heeft dit advies opgesteld omdat hij van mening is dat de zeehavens één van de groeimotoren kunnen zijn in het herstel en de modernisering van de Nederlandse economie, maar dat daarvoor nieuwe uitdagingen moeten worden aangegaan.

De Nederlandse zeehavens hebben een vooraanstaande positie in de zogenoemde ‘Hamburg-Le Havre’ range. De factoren waarmee de zeehavens in de tweede helft van de vorige eeuw die positie hebben verworven, voldoen nu niet meer om het succes voort te zetten. De grootste uitdaging is de verandering in het karakter van de logistieke ketens. Zeehavens worden benaderd als schakels in logistieke ketens die worden beheerd door grote internationaal opererende bedrijven en logistieke dienstverleners. De keuze voor een bepaalde haven wordt bepaald door de keuze voor een optimaal logistiek netwerk. Voor havens betekent dit dat ze continu moeten bewaken dat ze onderdeel zijn van de effectiefste logistieke ketens voor specifieke goederenstromen.

Naast aanpassing aan het veranderende karakter van de logistieke ketens, komen twee andere uitdagingen in beeld. De landzijdige bereikbaarheid zal onder druk komen te staan als de goederenstromen weer in volume zullen toenemen. Verder zal rekening moeten worden gehouden met het maatschappelijk draagvlak voor de havens. De samenleving verwacht economische meerwaarde, maar ook dat effecten op de leefomgeving acceptabel zijn. De bedrijfsvoering moet duurzaam zijn en plaatsvinden op basis van hoogwaardige kennis. Ook moeten de zeehavens aantrekkelijke werkgevers zijn.

De Raad is van mening dat deze nieuwe uitdagingen het meest effectief kunnen worden aangegaan als de Nederlandse zeehavens worden benaderd in hun onderlinge samenhang, met het gezamenlijke netwerk van achterlandverbindingen en achterlandterminals, en binnen de internationale context van de ‘Hamburg-Le Havre’ range. Dit is het uitgangspunt van de Nationale HavenStrategie.

Met deze strategie worden op nationaal niveau afwegingen en keuzes gemaakt over inzet van publieke middelen. Daarbij zijn criteria zoals bijdrage aan vergroting van de welvaart van Nederland, efficiënt en marktgericht en een aanvaardbaar rendement leidend. Dat betekent dat overwegingen op regionaal niveau minder prominent en later in de besluitvorming worden betrokken.

Het is in het belang van ‘Gateway Holland’, dat de inspanningen in internationaal verband om een gelijk speelveld te creëren, worden geïntensiveerd en uitgebreid met afspraken over een beheerste capaciteitsontwikkeling in de ‘Hamburg-Le Havre’ range.

De Nationale HavenStrategie is een gezamenlijke strategie van Rijk, decentrale overheden, havenbeheerders en bedrijfsleven. Het ligt volgens de Raad in de rede dat het Rijk het initiatief neemt in het opstellen en uitwerken van de Nationale HavenStrategie.